Pomniki wojenne z Płóczek Górnych i Dolnych

Był czas, kiedy w wielu podlwóweckich wsiach znajdowały się kamienne symbole poległych żołnierzy. Miały za zadanie propagować patriotyzm i bohaterską śmierć za ojczyznę. Z drugiej strony przypominały kolejnym pokoleniom o tragicznych skutkach wszystkich wojen i tragicznym losie członków własnych rodzin i sąsiadów, którzy wyruszyli przed laty i zmarli na linii frontu…

Oba pomniki postawiono niegdyś przy ewangelickim cmentarzu, nieopodal neogotyckiej dzwonnicy. Pod drugiej stronie drogi znajdował się kościół, gdzie żegnano osoby, mające trafić na tutejszą nekropolię.
Po najstarszym pomniku, wykonanym z piaskowca, zapewne pod koniec XIX stulecia, zachował się jedynie zniszczony cokół. Niegdyś stała na nim smukła kolumna, bogato zdobiona w górnej części, zwieńczona orłem o rozpostartych skrzydłach. Dodatkowo kwaterę ozdabiał kuty, ozdobny płot. Pomnik upamiętniał okolicznych mieszkańców poległych podczas wojny prusko-francuskiej, toczonej w latach 1870-1871. Ich imiona i nazwiska jeszcze przed kilku dekady były widoczne na ścianach cokołu.

Kolejnym jest zabytek upamiętniający mieszkańców Płóczek Górnych (Ober Görisseiffen ), poległych podczas pierwszej wojny światowej. Nim pomnik został wykonany, płyty ze spisem ofiar zostały wyeksponowano w kościele ewangelickim, gdzie zostały poświęcone przez pastora. Początkowo planowano upamiętnić jedynie mieszkańców tutejszej wsi, jednak szybko zapadła decyzja by listę uzupełnić ofiarami z Nagórza (Neundorf Liebenthal) i Górnego Gradówka (Oberhagendorf). Stąd na dwóch płycinach znajdziemy 54 osoby – wymienione kolejno, według daty śmierci, tj. od 10 października 1914 roku do 11 sierpnia 1918 roku.
Uroczyste poświęcenie pomnika miało miejsce 4 września 1921 roku. W uroczystości udział wzięli członkowie rodzin poległych, ich znajomi, uczniowie i nauczyciele z miejscowej szkoły, przedstawiciele lokalnych związków i stowarzyszeń, goście honorowi, reprezentacja gminy wielkiej. Pastor godnie pożegnał miejscowych bohaterów, a wyjątkowy nastrój podnosiły wzruszające śpiewy Koła Śpiewaczego. Sformowany pochód ruszył ze świątyni w kierunku Góry Cmentarnej, gdzie czekał nań pomnik wykonany ze śląskiego granitu. Tam raz jeszcze wysłuchano uroczystej mowy. Na koniec, po trzech salwach honorowych, złożone zostały liczne wieńce i wiązanki.


Stary monument posiada kształt połowy sześcioboku, z prostą tylną ścianą i fantazyjnie zwieńczony naczółek z falistymi wolutami. Baza pomnika to trzy grubo ciosane bloki, z płyciną inskrypcyjną, nad którą wyryte zostały lata wojny oraz motyw Krzyża Żelaznego. Na dole słowa „Sei getreu bis in den Tod”, które możemy tłumaczyć: Bądź wierny aż do śmieci. Dodatkowo po obu stronach umieszczono prosty granitowy murek z ławami. Kilka lat temu pomnik został odnowiony.


Tyle „szczęścia” nie miał kamienny pomnik w Płóczkach Dolnych (Nieder Görisseiffen ). Udekorowany girlandami obelisk, został uroczyście poświęcony 17 lipca 1921 roku, przy licznie zgromadzonych mieszkańcach wsi, członkach ochotniczej straży pożarnej i przedstawicielach innych organizacji oraz władz samorządowych. Do końca drugiej wojny światowej posiadał formę surowego, kamiennego obelisku z płaskorzeźbionym motywem hełmu na tle sztyletu i liści dębowych, które ozdabiał na szczycie Krzyż Żelazny – symbolizujący męstwo na polu walki. Poniżej zostały umieszczone dwie płyty; większa z nazwiskami poległych oraz mniejsza – informująca przechodniów, co upamiętnia ów symbol.
Pamiętam z czasów dzieciństwa, kiedy odwiedzałem babcię i dziadka w Płóczkach Dolnych, że ostatni fragment pomnika tj. przechylony cokół, był obrośnięty mchem i znajdował się w pobliżu mostku położonego w centrum wsi do końca lat 80. ubiegłego wieku. Wiem, bo sam wspinałem się na niego, nie mając wówczas pojęcia, co to za wielki głaz…

Nap. Szymon Wrzesiński – autor książek o tematyce regionalnej, m.in. „Tajemnice Lwówka Śląskiego”, „Lwówek Ślaski w Polsce Ludowej” oraz „Lwówek Śląski i okolice we wspomnieniach z lat 1945-1989”. (kontakt z Autorem: [email protected])
Dawne ilustracje (poddane koloryzacji) ze zbiorów autora.
Zachęcamy do polubienia strony Płóczki Górne – wieś pełna tajemnic na Facebooku