Kiedy Lwówek rywalizował z Wrocławiem, czyli gospodarcza historia śląskiego miasteczka

Lwówek Śląski, dawny Löwenberg, to miasto o historii, która sięga głęboko w czasy średniowiecza. Jego bogactwo i pozycja gospodarcza przyciągały handlarzy z wielu stron, czyniąc z niego jedno z najważniejszych centrów handlowych Dolnego Śląska. Leżąc na szlaku Via Regia, czyli Drodze Królewskiej, łączącej Ruś z Saksonią, Lwówek zyskał wyjątkowe znaczenie w średniowieczu i okresie renesansu.Szlak ten był jednym z najważniejszych korytarzy handlowych w Europie, umożliwiającym wymianę towarów pomiędzy Wschodem a Zachodem.

Dzięki temu, miasto stało się kluczowym punktem wymiany towarowej, zyskując status ośrodka łączącego różne kultury i cywilizacje. Bogata historia miasta wywodzi się z przywilejów handlowych, rozwoju rzemiosła oraz dbałości o infrastrukturę handlową, która do dziś zachwyca unikalnymi zabytkami, będącymi świadectwem potęgi gospodarczej tej śląskiej perły.

W tętniącym życiem miasteczku powstały budowle, które do dziś świadczą o zamożności i znaczeniu tego ośrodka. Rynek Lwówka Śląskiego, dzisiejszy Plac Wolności, już od średniowiecza był miejscem, gdzie koncentrowało się życie handlowe miasta. Na rynku znajdowały się liczne kramy, domy kupieckie oraz budynki, które służyły różnym cechom rzemieślniczym. Do najważniejszych należały ratusz, sukiennice przylegające do niego od północy, kamienice ław chlebowych i szewskich czy budynek wagi miejskiej.

Centralnym punktem rynku jest imponujący ratusz, który przez wieki pełnił funkcję administracyjną i sądowniczą miasta. Obok ratusza wzniesiono sukiennice, gdzie handlarze i rzemieślnicy sprzedawali swoje towary, a także specjalny budynek wagi miejskiej. Na ratuszu lwóweckim znajdują się płaskorzeźby, które podkreślają, jak w dawnym Lwówku doceniano przedstawicieli różnych warstw społecznych.

Przykładem jest scena przekupki z kurą, umieszczona pomiędzy łukowatymi oknami na parterze, po północnej stronie budynku. Ukazuje ona codzienne życie i przypomina, że zwykli handlarze, stanowiący istotę gospodarki miasta, byli ważną częścią jego sukcesu. Inna płaskorzeźba, przedstawiająca pisarza lub urzędnika miejskiego, znajduje się przy północnym wejściu i podkreśla rolę tych, którzy zajmowali się administracją, w budowie Lwówka jako jednego z ważniejszych ośrodków gospodarczych Dolnego Śląska. Funkcjonowanie osobnego budynku dla wag, w którym mierzono i plombowano towary, świadczy o istotnej roli handlu w Lwówku Śląskim. Odkrycia archeologiczne z 2021 roku prowadzone w związku z przebudową górnego rynku ujawniły fundamenty tej dawnej budowli, a także zachowane plomby towarowe, które wskazują na handel z odległymi krajami.

“Obecność plomb w poszczególnych ośrodkach miejskich świadczy o wymianie handlowej, kontaktach handlowych. Tutaj nam się udało znaleźć plombę z XVII wieku z Anglii, czyli towar z Anglii trafił do Lwówka – tutaj był rozpakowywany i ktoś zerwał plombę przy rozpakowywaniu.” – mówił archeolog Grzegorz Jaworski w rozmowie z Radio Wrocław po przeprowadzonych pracach.

Budynek wagi miejskiej, który stanowił ważny element infrastruktury handlowej Lwówka, powstał dzięki przywilejom księcia Bolesława Rogatki, wnuka Jadwigi Śląskiej. Obiekt ten pojawia się na rycinach autorstwa mistrza Friedricha Bernharda Wernera, zachowanych w zbiorach “Geheimes Staatsarchiv Preußischer Kulturbesitz”. W miejscu dawnej wagi miejskiej na kostce brukowej znajduje się napis informujący o pierwotnym przeznaczeniu tego terenu, co stanowi współczesne przypomnienie o handlowym dziedzictwie Lwówka Śląskiego. W przyszłości warto rozważyć odbudowę budynku, aby przywrócić miastu fragment jego historycznej architektury. Jeśli jednak braknie środków na pełną rekonstrukcję, mógłby zostać postawiony w tym miejscu  pomnik lwóweckich kupców i rzemieślników, co jeszcze mocniej podkreśliłoby rolę tych grup społecznych w rozwoju miasta oraz zachowało jego bogate dziedzictwo.

Z kolei jednym z najstarszych i najbardziej charakterystycznych budynków na rynku jest Kamienica Ław Szewskich i Chlebowych. Wybudowana w drugiej połowie XIII wieku, prawie dorównuje wiekiem samemu Lwówkowi, który prawa miejskie otrzymał w 1217 roku. Początkowo były to drewniane kramy, w 1494 roku przemienione na murowaną kamienicę, a fasadę budynku ozdobiono godłami rzemieślniczymi – symbolem piekarzy w kształcie precla oraz emblematem szewców. Część wschodnia kamienicy została rozebrana w 1859 roku, a detale kamieniarskie, w tym godło piekarzy w postaci obwarzanka lub precla oraz scenę ukrzyżowania przeniesiono do północnej kruchty kościoła franciszkanów. Obiekt był remontowany w 1957 roku oraz w latach dziewięćdziesiątych XX wieku, zachowując swoją historyczną wartość. To właśnie tutaj piekarze i szewcy sprzedawali swoje wyroby, a budynek stanowił jedno z najważniejszych miejsc spotkań rzemieślników i kupców.

Obecnie w budynku działa zabytkowa Apteka Ław Chlebowych, natomiast w przyległej kamienicy funkcjonowała do niedawna galeria prowadzona przez panią Marię Trąd, w której malowała ona swoje obrazy  (przeniesiona do Płóczek Górnych), dziś natomiast znajduje się tu kawiarnia. Świadczy to o tym, że obecnie po upływie kilku wieków miejsce to nadal jest sercem lwóweckiego handlu.

Tuż obok znajduje się również słynna ,,Agatowa Kamienica”, sklep z pamiątkami i agatami. Zbudowana w drugiej połowie XV wieku, służyła jako dom burmistrza, co tylko podkreśla jej prestiż. Budowla, początkowo w stylu gotyckim, z czasem została przebudowana w stylu renesansowym, co dodaje jej wyjątkowego charakteru. Agatowa Kamienica to jeden z najlepszych przykładów dawnej, bogatej architektury miejskiej, świadczącej o zamożności miasta w okresie jego największej świetności.

Warto w tym miejscu wspomnieć, że Lwówek otrzymał przywilej wolnego wyboru Burmistrza w roku 1366. Rok później wybrano Niklasa Ruprechta. Natomiast pierwszym znanym, który pełnił swoją funkcję jeszcze przed nadaniem Lwówkowi praw miejskich był Sebastian Brogelius. Piastował on urząd w latach 1163-1166.

Szczyt rozwoju Lwówka przypadł na wiek XVI, tzw. złoty wiek miasta, kiedy to liczba jego mieszkańców sięgała 11 tysięcy. Miasto uzyskało wówczas przywileje bicia własnej monety, natomiast od 1335 roku Lwówek posiadał nadany przez księcia Henryka I Jaworskiego przywilej handlu solą, co przyciągało jeszcze większą liczbę kupców i rzemieślników. Różne cechy, w tym piekarzy, sukienników, szewców czy rzeźników, odgrywały kluczową rolę w gospodarce miasta, a lwówecki rynek tętnił życiem, stanowiąc centrum handlowe Dolnego Śląska.

Jednak czasy prosperity przerwała wojna trzydziestoletnia, która spustoszyła miasto i przyniosła ogromne straty ludnościowe. Pomimo prób odbudowy i ponownego rozwoju, Lwówek nigdy nie odzyskał dawnego blasku. Dziś jego zabytki przypominają o wspaniałej historii, kiedy to miasto było jednym z najważniejszych ośrodków handlowych w regionie.

,, Lwówek ma dzisiaj niestety mniej mieszkańców niż miał w średniowieczu. W XIV wieku Lwówek miał koło 11 tysięcy mieszkańców – był na równi z Legnicą, drugi po Wrocławiu, w którym szacowało się liczbę mieszkańców na 15 tysięcy. Dzisiaj Lwówek ma ponad 8 tysięcy mieszkańców, także daleko brakuje nam do poziomu ze schyłku średniowiecza, XVI wieku” – wyjaśniał regionalista Piotr Banach w rozmowie z Radio Wrocław.

Współczesny Lwówek Śląski to miasto pełne zabytków, które stanowią nie tylko świadectwo jego bogatej przeszłości, ale także inspirację do dalszego rozwoju. Dziś Plac Wolności, na którym stoją zabytkowe kamienice i ratusz, przyciąga turystów i miłośników historii z całego kraju. Każdy, kto spaceruje po tych ulicach, może poczuć ducha dawnego Lwówka – miasta, które kiedyś było perłą Dolnego Śląska, a jego bogactwo i znaczenie zapisały się trwale w dziejach regionu.

Autor: Regionalista – Maciej Huzarewicz.
Dziękujemy za przesłanie artykułu.

Przypisy:
Zabytek.pl / Piotr Roczek
Leoriana.pl
Medievalheritage.eu
Radio Wrocław